داستان سفر ابریشم
همه می دانیم که ابریشم نخی بسیار لطیف اما مقاومی است که از پیله تولید می شود.
همه می دانیم که ابریشم نخی بسیار لطیف اما مقاومی است که از پیله تولید می شود. «لی تزو» همسر امپراطور چین در سه هزار سال پیش از میلاد این ماده را کشف کرد. روایتی حاکی از این است که او در حال قدم زدن در باغ همسرش بود که کرم‌های ابریشم را در حال خوردن و از بین بردن برگ‌های درختان توت دید. او تعدادی از پیله‌ها را جمع کرد و بعد در آلاچیقی برای استراحت نشست. وقتی او داشت جرعه جرعه چای اش را می نوشید، یکدفعه یکی از پیله‌ها در چای داغ افتاد و شروع به بازشدن کرد و به حالت رشته‌های نخ درآمد. «لی تزو» فهمید که می تونه این رشته نخ رو دور انگشت‌اش بپیچد و از آن ریسمانی بلند و محکم بدست آورد.
در پی این اتفاق او همسرش را قانع کرد که به او اجازه دهد تا کرم‌های ابریشم را در یک توتستان پرورش دهد. سپس او قرقره ای مخصوص ساخت تا با آن رشته‌های ابریشم را از پیله‌ها بتابد و به یک رشته نخ درآورد که آن رشته‌ها مقاومت لازم برای بافته شدن را پیدا کنند. گرچه صحت و سقم این روایت نامعلوم است، در این مورد مطمئن هستیم که پرورش ابریشم در چین هزاران سال است که وجود داشته است.
نقاشی زنان در حال بازرسی ابریشم، اوایل قرن دوازدهم، جوهر و رنگ بر روی ابریشم، اثر امپراتور هویزونگ سونگ
در ابتدا کشت کرم ابریشم فقط مختص به زنان بوده و آنها مسئولیت پرورش، برداشت و تابیدن ابریشم را برعهده داشتند. کیفیت ابریشم به عنوان نماد وضعیت اقتصادی و تولیدی آن زمان افزایش پیدا کرد و فقط اشراف حق داشتند که لباس‌های ابریشمین به تن کنند. اما قوانین بتدریج آسان‌تر شدند تا جایی که بین سال‌های 1644 تا 1911 پس از میلاد پایین ترین طبقات هم اجازه داشتند که ابریشم بپوشند. برخی اوقات در دوره هان ابریشم آنقدر ارزشمند بود که به عنوان واحد پول استفاه می‌شد. ادارات حکومتی حقوق‌های خود را با ابریشم می پرداختند و زارعان مالیات‌شان را با غلات و ابریشم به دولت می دادند. غیر از آن ابریشم به عنوان هدیه دیپلماتیک از سوی امپراطور هم به کار می رفت. ابریشم در ساخت نخ‌های ماهی گیری، چله کمان ها، ابزارهای موسیقی و کاغذ هم مصرف می‌شد. قدیمی‌ترین نشانه بجامانده از کاغذ ابریشمی که مورد استفاده بوده در گور یک اشراف زاده پیدا شده که تخمین زده می شود حوالی سال 168 پس از میلاد مرده است.
تقاضا برای این ماده خاص یک جاده تجاری لوکس درست کرد که امروزه همه آن را به نام جاده ابریشم می شناسند، جاده ای که در آن ابریشم را به غرب می بردند و در مقابل طلا و نقره و پشم به شرق می آوردند. این جاده بخاطر گرانبهاترین کالایش که از طلا هم ارزشمندتر شمرده می‌شد، این نام را گرفت. جاده ابریشم بیش از شش هزار کیلومتر از شرق چین تا دریای مدیترانه، در امتداد دیوار بزرگ چین، بر فراز رشته کوه پامیر، در تلاقی با افغانستان و در گذر از خاورمیانه با یک بازار تجاری اصلی در دمشق کشیده شده بود. از آنجا کالاها با کشتی طول دریای مدیترانه را می‌پیمودند. کالاهای اندکی تاانتهای مسیر سفر می‌کردند، این کالاها اغلب بوسیله یک عده از مردان خاورمیانه‌ای به فروش می رفتند.
سفارت چین، حمل ابریشم و یک رشته پیله کرم ابریشم، قرن هفتم میلادی، افراسیاب، سغدیا
چون کرم ابریشم بومی چین است، این کشور برای چندصد سال تنها تولیدکننده ابریشم در جهان بود. راز ساخت ابریشم به یکباره توسط امپراطوری بیزانس که حکومت منطقه مدیترانه‌ای جنوب اروپا، شمال آفریقا و مدیترانه را در دوره سال‌های میان 330 تا 1453 پس از میلاد در دست داشت، برای همه جهان فاش شد. بر طبق افسانه دیگری، راهبانی که به خدمت امپراطور بیزانس درآمده بودند، در سال 550 پس از میلاد، تخم کرم ابریشم را درون ساقه های خالی بامبوهایی که به عنوان عصای پیاده روی استفاده می کردند، به استامبول (کنستانتین‌پل در آن زمان) قاچاق کردند.
Gunthertuch، ابریشم قرن یازدهمی که تصویر آن جشن پیروزی یک امپراتور بیزانس است
بیزانسی ها هم مانند چینی ها پنهان کار بودند و به همین خاطر برای قرن ها تابیدن و تجارت ابریشم در انحصار سختگیرانه این امپراطوری بود. اما در قرن هفتم ایرانیان مسلمان تولید ابریشم های گرانبهایشان را طی فرآیندی بدست گرفتند و پس از آن تولید ابریشم در کل آفریقا، سیسیل ، اسپانیا که در آن زمان جز امپراطوری اسلامی بود گسترش پیدا کرد. اندلس در جنوب اسپانیا از مراکز اصلی تولید ابریشم در اروپا در قرن دهم بود. در قرن سیزدهم ایتالیا سردمدار تولید و صادرات ابریشم در اروپا شده بود. کالاهای ونیزی به طور گسترده ای در حوزه ابریشم تجارت می شدند و پرورش دهندگان ابریشم را تشویق می کردند که در ایتالیا بمانند. تا همین امروز هم فرآیند تولید ابریشم در کومو شمالی‌ترین استان ایتالیا دارای ارج و قرب زیادی است.
«La charmante rencontre»، گلدوزی نادر قرن 18 در ابریشم لیون (مجموعه خصوصی)
قرن نوزدهم و صنعتی شدن شاهد افول صنعت ابریشم اروپایی بود. ابریشم ارزان تر ژاپن یکی از عواملی بود که این فرآیند را تسریع کرد، تجارتی که با گشایش کانال سوئز آسان‌تر شده بود. پس از آن در قرن بیستم، نخ های جدید مصنوعی مانند نایلون در بافت محصولاتی که به طورسنتی از ابریشم تهیه می شدند، بکار رفتند، مثل جوراب ها و چترها. دو جنگ جهانی، تهیه مواد خام را برای ژاپن با سختی مواجه کرد، همچنین صنعت ابریشم اروپا را از بین برد. بعد از جنگ جهانی دوم، ابریشم ژاپنی همراه با ارتقا محصولات و ابریشم خام باکیفیت‌تر به بازار بازگشت. ژاپن به عنوان بزرگترین تولیدکننده ابریشم خام در جهان باقی ماند و در عمل تا دهه 1970، تنها صادرکننده اصلی این ماده اولیه بود. در دهه های اخیر، چین به آرامی این جایگاه را به عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده ابریشم خام و نخ ابریشم دوباره بدست آورده است. امروزه، نزدیک به 125 هزار تن متر ابریشم در جهان تولید می شود و تقریبا دو سوم از این محصول به چین تعلق دارد.
کرم ابریشم و برگ توت در سینی ها قرار می گیرد
قاب های شاخه ای برای کرم ابریشم تهیه می شود
پیله ها وزن می شوند
پیله ها را خیس می کنند و ابریشم را روی قرقره ها می پیچند
ابریشم با استفاده از دستگاه بافندگی بافته می شود
داستان سفر ابریشم